Nałogowa osobowość – czy niektórzy są bardziej narażeni na uzależnienia od innych?

Uzależnienia to poważny problem społeczny, który dotyka wielu osób na całym świecie. Często zastanawiamy się, dlaczego niektóre jednostki wydają się bardziej podatne na uzależnienia niż inne. Czy istnieje coś takiego jak nałogowa osobowość? Czy niektórzy są bardziej narażeni na uzależnienia od innych? W tym artykule przyjrzymy się tej kwestii i zbadamy czynniki, które mogą wpływać na skłonność do uzależnień.

Cechy nałogowej osobowości

W anglojęzycznej literaturze można znaleźć liczne wzmianki na temat tzw. addictive personality, czyli po polsku osobowości nałogowej lub uzależnionej. Niektórzy specjaliści odwołują się do niej w swoich badaniach, a inni znowu – uważają ją za często powtarzany mit. Nie można jednak zaprzeczyć, że niektóre cechy charakteru zwiększają ryzyko wpadnięcia w uzależnienie. Często są związane z traumatycznymi doświadczeniami z dzieciństwa np. z syndromem DDA. Warto więc skorzystać z pomocy dla Dorosłych Dzieci Alkoholików, którą oferuje poradnia terapeutyczna.

Rozpoznanie osoby z nałogową osobowością może być trudne, ponieważ nie istnieje jednoznaczna definicja czy test diagnostyczny. Niemniej jednak, można wyróżnić kilka wskaźników, które sugerują szczególną skłonność do uzależnień.

Po pierwsze, osoby z nałogową osobowością często wykazują nadmierne zainteresowanie lub wręcz obsesję na punkcie określonych czynności, substancji lub zachowań. Nie muszą to od razu być zachowania autodestrukcyjne, ale jeśli znajdą np. hobby, które poprawia ich samopoczucie, trudno jest im skupić się na czymkolwiek innym. Takie osoby mogą poświęcać bardzo dużo czasu i energii na konkretną czynność, mimo negatywnych konsekwencji i zaniedbywania obowiązków.

Po drugie, impulsywność jest częstym elementem nałogowej osobowości. Takie osoby często podejmują decyzje bez odpowiedniego rozważenia konsekwencji i nie potrafią kontrolować swoich zachowań. Skłonne są do podejmowania ryzykownych działań i korzystania z krótkoterminowych gratyfikacji, zamiast myśleć o długofalowych korzyściach.

Niskie poczucie własnej wartości to kolejna cecha, która może wskazywać na nałogową osobowość. Wiąże się z głębokim niezadowoleniem z siebie samego, które dana osoba próbuje zrekompensować przez obsesje i uzależnienia, które dają im chwilowe poczucie ulgi i spełnienia. Jest to jednak oczywiście tylko chwilowe rozwiązanie, na dłuższą metę tylko pogarszające sytuację.

Takie cechy powinny być motywacją do zmian, najlepiej pod okiem terapeuty. Zwlekanie sprawia tylko, że sytuacja staje się coraz poważniejsza, dlatego warto zapisać się na konsultację.

Uwarunkowania genetyczne

Badania nad dziedzicznością uzależnień wskazują na związek między genetyką a nałogową osobowością. Istnieją pewne geny, które mogą predysponować do uzależnień. Jednak warto zaznaczyć, że geny same w sobie nie decydują o nałogu, nikt nie rodzi się skazany na uzależnienie. Kluczowe są środowisko i wpływ otoczenia, szczególnie tego, w którym obracamy się jako dzieci.

Środowisko i wpływ społeczny

Wychowanie oraz środowisko rodzinne odgrywają istotną rolę w kształtowaniu się nałogowej osobowości. Jeśli jednostka dorasta w rodzinie, w której obecne są uzależnienia, ma większe ryzyko zaangażowania się w nałogi w dorosłym życiu. Ponadto, presja rówieśnicza może skłonić młode osoby do eksperymentowania z substancjami uzależniającymi lub ryzykownymi zachowaniami. Ryzyko jest jednak większe u osób zmagających się z niską samooceną i impulsywnością, ponieważ są bardziej skłonne podejmować złe decyzje, żeby tylko zdobyć akceptację rówieśników.

Zaburzenia emocjonalne a uzależnienia

Zaburzenia psychiczne również znacznie zwiększają ryzyko uzależnień. Depresja i stany lękowe mogą prowadzić do szukania ucieczki w nałogach. Osoby z problemami z samoakceptacją i niskim poczuciem własnej wartości starają się złagodzić swój wewnętrzny ból oraz zaspokoić potrzebę uznania i akceptacji. Niestety na dłuższą metę nie rozwiązuje to problemu, a dodatkowo konieczny staje się ośrodek leczenia uzależnień w Chorzowie lub innym najbliższym mieście.

Uzależnienia jako forma samoleczenia

Warto zauważyć, że uzależnienia często są próbą samodzielnego leczenia. Osoby z nałogową osobowością mogą sięgać po substancje uzależniające lub angażować się w szkodliwe zachowania, które traktują jako sposób radzenia sobie z emocjonalnym bólem lub trudnościami życiowymi. Jest to jednak jedynie chwilowe rozwiązanie, które nie przynosi trwałej ulgi ani w żaden sposób nie rozwiązuje problemu. W rzeczywistości pojawiają się kolejne trudności związane z uzależnieniem. Niestety osoby, które unikają pomocy specjalistów, zazwyczaj nie chcą decydować się na dobrowolne leczenie odwykowe.

Cechy osobowości nałogowej mogą popychać do różnych uzależnień. Do najbardziej popularnych przykładów należą uzależnienia od substancji chemicznych: alkoholu, narkotyków czy papierosów. Wiele osób pada jednak również ofiarą uzależnień behawioralnych: od hazardu, zakupów, jedzenia czy gier komputerowych.

Właściwe podejście do leczenia i profilaktyki

Ważne jest właściwe podejście do leczenia i profilaktyki uzależnień u osób z nałogową osobowością. Każdy przypadek jest unikalny, dlatego istotne jest indywidualne podejście terapeutyczne. Terapia, wsparcie psychologiczne i programy profilaktyczne odgrywają kluczową rolę w procesie leczenia uzależnień i budowania zdrowych strategii radzenia sobie z problemami.

W uzależnienie może wpaść każdy, ale u niektórych, ryzyko jest większe, niż u innych. Nie warto więc bać się prosić o pomoc, ponieważ im szybciej skorzystamy ze wsparcia profesjonalisty, tym łatwiej będzie zmienić swoje życie na lepsze.