Wspieram narkomana, czyli jak rozmawiać z osobą uzależnioną od narkotyków

Narkomania jest uzależnieniem od substancji psychoaktywnych, jakimi są narkotyki. Jest to zespół zjawisk psychicznych i fizycznych, jakie zachodzą w organizmie pod wpływem działania tych środków. Narkomania należy do grupy uzależnień chemicznych, wśród których poza uzależnieniem od narkotyków można wymienić alkoholizm, nikotynizm czy lekomanię. 

Od jakich narkotyków uzależnia się najczęściej?

Narkotyki można podzielić na:

1. środki o działaniu uspokajającym: opiaty, kanabinole, barbiturany i benzodiazepiny;
2. środki o działaniu pobudzającym ośrodkowy układ nerwowy: amfetamina, kokaina;
3. środki halucynogenne: LSD, meskalina, psylocybina, ecstasy, substancje lotne i kleje.

Kim jest narkoman?

Narkoman to osoba, która jest w stanie przewlekłej choroby. Odczuwa silną potrzebę zażycia narkotyków, a będąc w okresowych stanach abstynencji przebywa na tak zwanym głodzie narkotykowym. Istotą choroby jest utrata kontroli nad swoim zachowaniem. Można powiedzieć, że narkoman jest niewolnikiem narkotyków.

Narkoman - typowe zachowania

Uzależnienie od narkotyków charakteryzuje silną potrzebą zażycia substancji psychoaktywnej, lecz nie dlatego, że jednostka chce, ale dlatego, że kierowana jest wewnętrznym, bardzo silnym przymusem zażycia kolejnych porcji. Nałogowe zażywanie narkotyków można rozpoznać po typowych zachowaniach. Jak postępuje narkoman?

• sięganie po substancję psychoaktywną mimo dostrzegania negatywnych skutków psychicznych, zdrowotnych i społecznych,
• silna koncentracja na zdobyciu narkotyków,
• wzrost tolerancji na przyjmowaną substancję, czyli zwiększanie dawek, aby uzyskać podobny efekt, 
• zespół abstynencyjny objawiający się drżeniem rąk, wzmożoną potliwością, drażliwością, lękami, pogorszeniem koncentracji, zachowaniami depresyjnymi.

Rozmowa z osobą uzależnioną - zrozumienie problemu

Mechanizm uzależnienia jest tak silny, że niszczy naturalne zachowania i często prowadzi do odrzucenia wyznawanych wartości i zasad. W przypadku narkomana można mówić o problemie społecznym, który dotyka nie tylko osobę uzależnioną, ale także jej otoczenie. Jedynym sposobem uwolnienia z ramion nałogu jest terapia w ośrodku uzależnień. Zdarza się, że osoba uzależniona sama zgłasza się po pomoc, ale są to tylko pojedyncze przypadki. Zwykle konieczna jest interwencja rodziny i przyjaciół, którzy zastanawiają się, jak pomóc i jak dotrzeć do osoby uzależnionej.

Rozmowa z osobą uzależnioną - model interwencji Robersona

Rozmowa z osobą uzależnioną jest trudna, ale z pomocą opracowanych modeli można zaplanować tok rozmowy, zwiększyć komfort i zapewnić bezpieczeństwo. W tym celu warto wykorzystać np. siedmioetapowy model Robertsona. 

1. Zaplanuj i przeprowadź ocenę potencjalnych zagrożeń wynikających z nadużywania substancji.
2. Postaraj się wzbudzić pozytywne emocje, wykorzystać łączącą więź. Pamiętaj, że podstawą jest szacunek i akceptacja drugiej osoby. Tylko wtedy możliwe jest stworzenie silnej relacji.
3. Zidentyfikuj problemy, z jakimi mierzy się osoba uzależniona od alkoholu. Każdy jest inny i może mieć inne doświadczenia.
4. Spróbuj zachęcić do podzielenia się uczuciami. Tutaj niezbędne jest zapoznanie się z technikami aktywnego słuchania, które jednocześnie podpowiedzą co, kiedy i jak mówić. Okazuj zainteresowanie i wykaż się empatią.
5. Pomóż w znalezieniu innej strategii radzenia sobie z nałogiem, powołując się na przeszłe doświadczenia. Pokaż osobie uzależnionej, że ma możliwości, aby wyjść z kryzysu. 
6. Wskażcie razem pomocne osoby i instytucje, które okażą wsparcie. Dobrym krokiem będzie wizyta w ośrodku leczenia uzależnień.
7. Sprawdzaj co dzieje się z osobą uzależnioną. Wspieraj ją, dbaj o poczucie bezpieczeństwa i zachęcaj do zmian.

W jaki sposób namówić do leczenia?

Przede wszystkim trzeba pamiętać, że uzależnienie od narkotyków to choroba postępująca. Upadek osoby uzależnionej to tylko kwestia czasu. Całkowita utrata kontroli nad własnym życiem i wyniszczenie organizmu prowadzą do braku możliwości przewidzenia skutków swoich działań. Rozpoczęcie leczenia narkomanii powinno nastąpić jak najszybciej. Narkotyki działają jak blokada, która nie pozwala na racjonalne myślenie, refleksje, a także na dokonywanie analizy zagrożeń. Aby trafić do narkomana, konieczne jest zachowanie spokoju i okazywanie zrozumienia. Nie wolno podnosić głosu, krzyczeć i obrażać. Narkoman nie myśli tak jak osoba, z którą rozmawia, dlatego warto poczytać o technikach perswazji. Ponadto trzeba mieć przygotowane przekonujące argumenty, które wzbudzą w osobie uzależnionej tęsknotę za życiem przed uzależnieniem i będą nadzieją na lepsze życie.