Uzależnienie: co to jest, kto jest najbardziej narażony i jak sobie z nim poradzić?

Z uzależnieniem może zmagać się każdy - niezależnie od płci, wieku czy statusu społecznego. Wywołuje ono szereg negatywnych zmian zachodzących w organizmie człowieka, dotyczących zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej. Nieleczony nałóg może spowodować nieodwracalne zmiany oraz doprowadzić do śmierci. Każde uzależnienie staje się niebezpieczne, a skuteczna walka z nim wymaga zaangażowania i specjalistycznej pomocy. 

Czym jest uzależnienie?

Uzależnienie to silna i niepohamowana potrzeba zażycia określonej substancji psychoaktywnej lub wykonania danej czynności. Ma to na celu zaspokojenie głodu związanego z brakiem dostępu do czynnika uzależniającego oraz wywołanie poczucia satysfakcji i przyjemności.

Uzależnienie można również zdefiniować jako utratę kontroli nad zażywaną substancją lub nad wykonywaniem danej czynności. Zjawisko to jest bardzo niebezpieczne i wymaga specjalistycznego leczenia pod opieką wykwalifikowanej kadry medycznej.

Jakie uzależnienia występują najczęściej? 

Mówiąc o uzależnieniach, pierwsze co przychodzi nam na myśl, to alkoholizm, narkomania i palenie papierosów. Jednak możliwych nałogów  jest znacznie więcej. Wśród nich można również wymienić lekomanię czy zażywanie dopalaczy. Z kolei do uzależnień behawioralnych należą: hazard, gry komputerowe (w tym online), korzystanie z Internetu, fonoholizm (uzależnienie od telefonu komórkowego), zakupoholizm, pracoholizm, seksoholizm czy oglądanie pornografii. 

Niewątpliwie przyjmowanie substancji psychoaktywnych należy do najczęściej występujących uzależnień. Warto pamiętać, że rozwój cywilizacji przyczynia się do powstawania nowych nałogów, np. siecioholizmu. Dodatkowo można zaobserwować nowopowstałe uzależnienia, np. tanoreksja (nałogowe opalanie się), bigoreksja (nadmierna dbałość o mięśnie), hyperphagia inaczej polifagia (obsesyjne objadanie się), czy ortoreksja (obsesja na punkcie zdrowej żywności). 

Kto jest narażony na wpadnięcie w uzależnienie?

Uzależnić może się każdy, jednak istnieją pewne czynniki, które sprzyjają popadaniu w nałogi. Zalicza się do nich:

1. Czynniki genetyczne – dziecko, które urodziło się w rodzinie zmagającej się z uzależnieniem, jest bardziej podatne na popadanie w te same nałogi co rodzice i znajduje się w grupie dużego ryzyka.
2. Czynniki rodzinne – sposób wychowania, trudna sytuacja rodzinna, np. rozwód rodziców, brak odpowiednich wzorców czy przemoc domowa.
3. Czynniki socjologiczne – próba zaimponowania innym, dostosowanie się do towarzystwa czy obawa przed odrzuceniem.
4. Czynniki psychiatryczne – w tym przypadku najczęściej dochodzi do tzw. podwójnej diagnozy. Osoba borykająca się z problemami psychicznymi sięga po substancję psychoaktywne w celu wyciszenia objawów choroby lub odwrotnie - przyjmowanie określonych substancji może spowodować uaktywnienie się uśpionych chorób psychicznych.
5. Sytuacja życiowa – problemy, nadmierny stres, obciążenia czy ciągłe zmęczenie, wiąże się z próbą odreagowania, często z pomocą substancji psychoaktywnej. 

W jaki sposób radzić sobie z uzależnieniami?

Dość często można spotkać się z opinią, że silna wola wystarczy, aby zerwać z nałogiem. Niestety nie jest to takie proste. Owszem, jest ona potrzebna, jednak to za mało, aby wyrwać się ze szponów nałogu. Podstawowym dokuczliwym symptomem jest głód oraz objawy zespołu abstynencyjnego. Samodzielna próba ich przetrwania często kończy się niepowodzeniem, a w niektórych przypadkach może być niebezpieczna. Nałogowiec przede wszystkim musi zrozumieć mechanizm uzależnienia oraz sposoby radzenia sobie w poszczególnych sytuacjach. Samo nastawienie się na przetrwanie głodu będzie niewystarczające. Konieczne jest całkowite zaprzestanie przyjmowania określonej substancji bądź wykonywania danej czynności. Podjęcie bezpiecznej i skutecznej walki z nałogiem będzie możliwe jedynie w profesjonalnym ośrodku leczenia uzależnień. W miejscach tych pracują doświadczeni specjaliści z różnych zakresów. To nie tylko lekarze, ale również psychoterapeuci, którzy pomogą zrozumieć: na czym polega uzależnienie, jak postępuje oraz w jaki sposób należy sobie z nim radzić. Dodatkowo wytłumaczą, jak należy postępować w przypadku występowania głodu czy w momentach zawahania. Takie działanie połączone z silną motywacją uzależnionego pozwoli na bezpieczne wyjście z nałogu i pozostanie w abstynencji. 

Każdy z nas może popaść w uzależnienie. Najważniejsze jest szybkie dostrzeżenie problemu i natychmiastowa reakcja. Im wcześniej podjęte zostanie leczenie, tym większe będą szanse na wyjście z nałogu.