Stany lękowe a nałogi – jaki mają na siebie wpływ?

Lęk stanowi naturalną, odczuwaną w życiu codziennym emocję, która pojawia się w sytuacjach stresujących i wywołujących niepokój. Zdarza się jednak, że lęk utrzymuje się przez długi czas, a jego nasilenie przybiera niepokojący poziom, nawet gdy stresująca sytuacja dawno już przeminęła. W takim wypadku mowa najczęściej o stanach lękowych, czyli grupie zaburzeń psychicznych, wśród których wymienić można fobie, nerwice oraz syndrom stresu pourazowego. 

Zależność między występowaniem stanów lękowych a zażywaniem substancji psychoaktywnych

Istnieje wyraźna zależność między występowaniem stanów lękowych a zażywaniem substancji psychoaktywnych. Związek między zaburzeniami psychicznymi tego typu a spożyciem alkoholu bądź narkotyków ma przy tym charakter obosieczny. 

Wpływ stanów lękowych na rozwój uzależnienia od substancji psychoaktywnych

Osoby cierpiące z powodu stanów lękowych odczuwają ciągły niepokój oraz silne napięcie. W celu redukcji dyskomfortu psychicznego sięgają często po substancje psychoaktywne, które pozwalają na chwilę zapomnieć o lęku i związanymi z nim skrajnymi emocjami. Wybór pada bardzo często na alkohol – substancję oddziałującą na układ nerwowy i obniżającą jego sprawność, która powoduje rozluźnienie i uczucie odprężenia. Efekty działania alkoholu są jednak chwilowe.

Po ich ustąpieniu człowiek doświadcza zintensyfikowania stanów lękowych, towarzyszy mu przy tym poczucie pustki, beznadziei oraz frustracji wynikającej z nieumiejętności skutecznego poradzenia sobie z problemami. Pragnąc ponownie się zrelaksować, po raz kolejny sięga po substancję psychoaktywną, wprawiając w ruch mechanizm nieuchronnie prowadzący do uzależnienia. Gdy problem psychiczny występuje wraz z nałogiem, konieczne może być wdrożenie leczenia podwójnej diagnozy.

Wpływ substancji psychoaktywnych na stany lękowe

Zdarza się również, że stany lękowe nie są przyczyną uzależnienia od substancji psychoaktywnych, a jego skutkiem. Jest to spowodowane oddziaływaniem alkoholu oraz narkotyków na organizm i psychikę człowieka. Osoby nadużywające napojów wyskokowych mają bowiem tendencję do zmienności nastrojów i są znacznie bardziej podatne na występowanie różnorodnych zaburzeń psychicznych, między innymi stanów lękowych. Podobnie sytuacja wygląda w wypadku zażywania substancji narkotycznych, które wpływają na psychikę, zmieniając osobowość człowieka i wywołując nerwice oraz zespoły lękowe. Leczenie narkomanii warto rozpocząć jak najszybciej.

Kto jest narażony na uzależnienie od substancji psychoaktywnych i związane z nim stany lękowe?

Na uzależnienie od substancji psychoaktywnych narażony może być każdy - nie jest bowiem prawdziwym przekonanie, iż nałogi dotykają wyłącznie przedstawicieli marginesu społecznego. W rzeczywistości uzależnienie może dotknąć każdego, niezależnie od pochodzenia, wykształcenia, płci oraz wieku. Przyczyny popadnięcia w nałóg są zróżnicowane, w dużym stopniu pokrywają się jednak z przyczynami występowania zaburzeń lękowych. Są to przede wszystkim:

• stresujące wydarzenia w życiu – choroba lub śmierć bliskiej osoby, problemy finansowe, a także zmiana pracy oraz narodziny dziecka,
• problemy zdrowotne,
• problemy emocjonalne,
• występujące wcześniej zaburzenia psychiczne (także historia chorób psychicznych w rodzinie).

Do rozwoju uzależnienia i współwystępujących stanów lękowych przyczyniają się również różnorodne czynniki osobowościowe oraz społeczne, między innymi bezwzględne dążenie do perfekcji w podejmowanych działaniach i odczuwana w związku z tym presja. 

W jakich sytuacjach ryzyko uzależnienia i wystąpienia stanów lękowych jest największe?

Ryzyko uzależnienia oraz wystąpienia stanów lękowych jest szczególnie wysokie w sytuacji, gdy dana osoba nie radzi sobie z trudnościami życiowymi i posiada przy tym niską odporność na stres. W dobie kryzysu ulega pokusie stłumienia emocji zawartością kieliszka lub poprzez zażycie substancji narkotycznej, co prowadzi do spiętrzenia problemów. Każda sytuacja, w której środki psychoaktywne stosowane są jako lekarstwo, jest potencjalnie niebezpieczna i może prowadzić do rozwoju uzależnienia oraz zaburzeń psychicznych, w tym stanów lękowych, objawiających się poczuciem przytłoczenia, nawracającymi niepokojącymi myślami, napadami paniki, kłopotami ze snem, koszmarami sennymi, bólami brzucha i głowy, a także trudnościami z oddychaniem i przyspieszoną akcją serca. 

Jak zapobiegać rozwojowi uzależnienia i towarzyszących mu stanów lękowych? 

W momencie pojawienia się w życiu trudności wywołujących napięcie psychiczne należy bezwzględnie powstrzymać się przed zagłuszaniem emocji przy pomocy substancji psychoaktywnych. By zapobiegać rozwojowi uzależnienia oraz stanów lękowych, warto zgłosić się po pomoc do specjalisty. Skuteczna w tym zakresie może okazać się terapia prowadzona pod okiem wykwalifikowanych psychoterapeutów i lekarzy psychiatrów, jaką prowadzimy w Ośrodku Terapii Uzależnień FreeDom. Leczenie dostosowane jest do indywidualnych potrzeb pacjenta, a jego przebieg uzależniony jest od stopnia nasilenia objawów oraz zaawansowania zmian chorobowych.