Jak leczyć uzależnienie od wielu substancji?

Uzależnienie mieszane, dawniej nazywane politoksykomanią, jest dość powszechne wśród osób eksperymentujących z różnego rodzaju substancjami. W przeciwieństwie do uzależnienia krzyżowego, tutaj drugi środek nie ma być lekarstwem na objawy zespołu abstynencyjnego po pierwszym, ale ma całkiem inne działanie. Problem uzależnień mieszanych jest dość skomplikowany, jednak takich pacjentów też da się z powodzeniem leczyć.

Dlaczego osoba uzależniona nie ogranicza się do jednej substancji?

Rozmawiając z pacjentami zgłaszającymi się na odwyk narkotykowy, można zauważyć, że rzadko który próbował w życiu tylko jednej substancji. Czasami ciężko określić, czy mamy do czynienia z uzależnieniem, czy tylko eksperymentami, ponieważ narkomani bagatelizują np. zażywanie alkoholu czy marihuany. Osoby uzależnione często wymieniają się pomysłami na kombinacje, po które sięgają z różnych powodów. Żeby pomóc choremu terapeuta stara się znaleźć przyczynę uzależnienia mieszanego, a te mogą być różne:

• Maksymalny efekt - osoba uzależniona sięga po kombinację, a nie pojedynczą substancję, żeby mocniej odczuwać efekty.
• Korygowanie działania - osoby, które mają doświadczenie z narkotykami, często łączą substancje, żeby modyfikować ich działanie i osiągnąć dokładnie taki efekt, jakiego oczekują. Wiadomo jednak, że takie eksperymenty są bardzo ryzykowne i nie zawsze idą po myśli osoby uzależnionej.
• Kontrola działania - osoba uzależniona może sięgać po kolejną substancję, żeby niwelować negatywne działanie pierwszej. Nie chodzi tutaj o pozbycie się objawów zespołu abstynencyjnego, ale na przykład walkę z nadmierną sennością po opiatach za pomocą stymulantów.
• Alternatywa - zdarza się, że „ulubiona” substancja narkomana (tzw. drug of choice) jest niedostępna lub ze względu na wysoką tolerancję nie przynosi już takich efektów jak na początku. Wtedy chorzy zazwyczaj poszukują alternatywy, żeby tylko wprowadzić się w stan odmiennej świadomości i uzależniają się od kolejnej substancji.
• Samoleczenie - uzależnienia często wynikają z zaburzeń psychicznych lub do nich prowadzą. Narkomani, którzy próbują samodzielnie leczyć depresję czy stany lękowe sięgają np. po zdobywane nielegalnie psychotropy, przez co wpadają w kolejne uzależnienie.

Zażywanie więcej niż jednej substancji oczywiście utrudnia wyjście z uzależnienia, ale to nie oznacza, że jest to niemożliwe. Bardzo ważna jest jednak szczerość osoby uzależnionej wobec lekarzy i terapeutów, ponieważ pacjenci często bagatelizują problem i przyznają się tylko do zażywania substancji, z którą mają największy problem.

Uzależnienie mieszane – ryzykowne testowanie organizmu

Każde uzależnienie wyniszcza organizm, dlatego przed leczeniem konieczny jest detoks narkotykowy, który pozwala się oczyścić i zregenerować. Zażywanie wielu substancji to jeszcze większe obciążenie. Chociaż osoba uzależniona stara się sama poprawić swój stan, w rzeczywistości tylko pogłębia problem. Zażywanie kombinacji substancji uzależniających często prowadzi do:

• Agresywnych zachowań,
• Depresji, stanów lękowych, urojeń, bezsenności,
• Chorób wątroby,
• Zapalenia trzustki,
• Neuropatii obwodowej (np. zaburzenia czucia, mrowienie, kłujący ból, osłabienie odczuwania dotyku),
• Wypadki, urazy,
• Zagrożenia życia (np. zapaść krążeniowo-oddechowa).

Niestety uzależnienie to ciężka choroba, która całkowicie zmienia sposób myślenia. Narkoman wciąż przyjmuje narkotyki, nawet jeśli dostrzega, że niszczą jego organizm.

Czy uzależnienie mieszane leczy się inaczej?

Zasadniczo leczenie narkomanii, bez względu na substancję, opiera się na tych samych mechanizmach. W uzależnieniach mieszanych polecana jest przede wszystkim długoterminowa terapia w ośrodku. Częstym problemem wśród osób uzależnionych od więcej niż jednej substancji jest skupianie się wyłącznie na narkotyku, z którym mają największy problem. Niestety wielu narkomanów uważa, że zażywanie innych substancji nie jest łamaniem abstynencji. Doświadczenie pokazuje jednak, że najskuteczniejsza jest całkowita trzeźwość, ponieważ pozwalanie sobie na przyjmowanie innych narkotyków, alkoholu czy niezapisanych przez lekarza leków, to najprostsza droga, aby z powrotem znaleźć się w ciągu.

Bardzo często zdarza się, że osoby uzależnione od heroiny i zapisane na program metadonowy, nie zachowują abstynencji, chociaż metadon pozwala pozbyć się objawów zespołu abstynencyjnego. Narkomani bardzo często dobierają opiaty, kokainę, crack czy benzodiazepiny. Terapia zastępcza nie jest ostatecznym rozwiązaniem problemu, ponieważ trzeba pracować również nad psychicznym wymiarem uzależnienia.

Bardzo ważna jest profilaktyka nawrotów, bo kiedy osoba uzależniona wraca do swojego codziennego otoczenia, zachowanie trzeźwości staje się znacznie trudniejsze. Często dobrym rozwiązaniem jest skierowanie bliskich na terapię dla osób współuzależnionych, żeby nie ulegali manipulacjom uzależnionego i wiedzieli, jak wspierać go w mądry sposób.

Najważniejsze, aby osoba uzależniona chciała zmian w swoim życiu. To naturalne, że przy uzależnieniu mieszanym całkowita abstynencja wydaje się bardzo trudnym do osiągnięcia celem i mogą zdarzać się wpadki. Niestety przymusowa terapia bardzo rzadko jest skuteczna, dlatego tak ważna jest chęć pozostania w ośrodku i zmiany swojego życia.