Czy jesteś osobą współuzależnioną?

Uzależnienia to poważny problem społeczny, o którym na szczęście mówi się coraz więcej. Wciąż często pomija się jednak współuzależnienie - zjawisko, które towarzyszy osobom żyjącym z osobami uzależnionymi od substancji czy zachowań. Dzisiaj przyjrzymy się problemowi współuzależnienia: jego objawom, konsekwencjom i możliwym rozwiązaniom.

Co to jest współuzależnienie?

Współuzależnienie to zjawisko psychologiczne, które polega na zaangażowaniu emocjonalnym i psychicznym w relację z osobą uzależnioną od substancji psychoaktywnych czy destrukcyjnych zachowań. Osoba współuzależniona poświęca własne potrzeby, pragnienia i granice, aby dbać o uzależnionego partnera. Współuzależnienie może prowadzić do problemów emocjonalnych, utraty własnej tożsamości, nadmiernej kontroli, obsesji na punkcie ratowania osoby uzależnionej. Właśnie dlatego, nałóg często wyniszcza nie tylko chorego, ale też jego bliskich. Nasza poradnia terapeutyczna pomaga więc również rodzinom osób uzależnionych, ponieważ wiemy, jak trudno jest wspierać osobę tkwiącą w nałogu.

Objawy współuzależnienia

Jak rozpoznać, że mamy do czynienia ze współuzależnieniem? Oczywiście podczas konsultacji z terapeutą, ale warto zwrócić uwagę na takie sygnały alarmowe, jak:

• Nadmierna troska: obsesyjne zaangażowanie w opiekę nad osobą uzależnioną, próby kontroli jej zachowania, wysiłki, żeby uchronić uzależnionego przed konsekwencjami nałogu.
• Brak zdrowych granic: trudności w wyznaczaniu i utrzymaniu osobistych granic, co prowadzi do zatracenia własnych potrzeb i zaspokajania wymagań osoby uzależnionej, bez względu na swoje uczucia.
• Utrata własnej tożsamości: identyfikacja samego siebie przez pryzmat roli opiekuna, ratownika czy osoby odpowiedzialnej za zachowanie osoby uzależnionej.
• Poczucie winy i wstydu: osoba współuzależniona ma poczucie winy z powodu zachowań chorego, co prowadzi do wewnętrznego konfliktu, niskiej samooceny i wstydu.
• Utrata równowagi: koncentracja na potrzebach osoby uzależnionej kosztem własnych zainteresowań, celów, relacji z innymi.
• Kontrolowanie sytuacji: próby manipulacji i kontroli zachowań osoby uzależnionej, żeby uchronić ją przed skutkami uzależnienia lub przynajmniej zmniejszyć konsekwencje.
• Zmiana własnych zachowań: regularne dostosowywanie swojego zachowania i emocji do potrzeb osoby uzależnionej, aby unikać konfliktów i zachować w domu spokój.
• Utrzymywanie iluzji: wiara, że poprzez ciągłe poświęcanie się i pomaganie osobie uzależnionej, można zmienić jej zachowanie i przyczynić się do wyleczenia.
• Negowanie problemu: bagatelizowanie lub negowanie problemu uzależnienia, ukrywanie go przed otoczeniem, krycie osoby uzależnionej przed rodziną, pracodawcą, znajomymi.
• Poczucie obowiązku: silne poczucie obowiązku wobec osoby uzależnionej, pomimo negatywnych konsekwencji wynikających z tej relacji.

Trudno jest przyznać się samemu przed sobą, że ma się problem ze współuzależnieniem, a relacja z bliską osobą jest niezdrowa. Warto więc skorzystać z pomocy terapeutów i zadbać o wsparcie dla siebie, a nie tylko osoby uzależnionej.

Jakie są przyczyny współuzależnienia?

Współuzależnienie to zazwyczaj efekt wielu czynników, ponieważ tego typu problemy psychologiczne rzadko mają jedną, konkretną przyczynę. Nie każdy wszedłby w związek z osobą uzależnioną i podporządkował jej swoje życie. Jedną z kluczowych przyczyn są wzorce relacji w rodzinie i otoczeniu, gdzie się wychowujemy. Rodziny, w których występują uzależnienia lub destrukcyjne zachowania, mogą kształtować tendencję do współuzależnienia poprzez utrwalanie dynamiki opiekuna i osoby uzależnionej. Nic więc dziwnego, że terapia uzależnień w Piotrkowie Trybunalskim i innych ośrodkach w dużej mierze opiera się na przepracowaniu problemów ciągnących się od czasów dzieciństwa.

Dodatkowo, czynniki takie jak niska samoocena, brak pewności siebie i poczucia własnej wartości, mogą predestynować do współuzależnienia. Osoby o takich cechach czasami szukają potwierdzenia własnej wartości i uznania w relacjach z osobami uzależnionymi, co prowadzi do rezygnacji z własnych potrzeb na rzecz dbania o innych. Osoba współuzależniona, chociaż jej tryb życia jest destrukcyjny, czuje się komuś potrzebna, a przez to – bardziej wartościowa.

Presja społeczna oraz kulturowa również wpływają na rozwinięcie współuzależnienia. Oczekiwania społeczne, że kobiety powinny być opiekuńcze, altruistyczne i gotowe do poświęceń, mogą skłaniać do zaangażowania się w toksyczne relacje, gdzie osoba współuzależniona jest gotowa dawać więcej, niż otrzymuje.

Współuzależnienie może być również wynikiem przeżywania traumy lub negatywnych doświadczeń w przeszłości. Osoby, które doświadczyły zaniedbań lub emocjonalnego nadużycia w dzieciństwie, mogą wykształcić mechanizmy obronne, które skłaniają do zaangażowania się w relacje z osobami uzależnionymi, jako sposób na zaspokojenie własnych potrzeb emocjonalnych.

Jestem osobą współuzależnioną: co robić?

Jeśli uświadamiasz sobie, że możesz być osobą współuzależnioną, istnieje wiele kroków, które możesz podjąć, aby zacząć budować zdrowsze relacje i dbać o swoje zdrowie psychiczne. Pierwszym z nich jest wsparcie terapeutyczne – kluczowe w procesie zmiany.

Terapeuci specjalizujący się w uzależnieniach i relacjach mogą pomóc ci zrozumieć mechanizmy, które kształtują współuzależnienie oraz nauczyć wyznaczania zdrowych granic, zamiast podporządkowywać się drugiej osobie. Terapia uzależnień w Ostrowie Wielkopolskim i inne ośrodki zapewniają pomoc nie tylko osobom uzależnionym, ale też ich bliskim. Zajęcia terapeutyczne dla współuzależnionych prowadzimy również w naszej poradni.

Praca nad asertywnością to kolejny istotny krok. Nauka wyrażania swoich potrzeb, uczuć i granic pomaga w zminimalizowaniu nadmiernego zaangażowania w potrzeby osoby uzależnionej. Wypracowanie zdrowych mechanizmów obronnych i umiejętności komunikacyjnych jest kluczowe dla zachowania równowagi między pomocą innym a dbaniem o siebie.

Opieka nad samym sobą i rozwijanie własnych zainteresowań stanowią integralną część procesu zmiany. Znalezienie aktywności, które sprawiają ci radość i pozwalają oderwać się od problemów osoby uzależnionej i pomagają w odnalezieniu własnej tożsamości. Ważne jest również otoczenie się wsparciem bliskich osób, które rozumieją twoją sytuację i wspierają cię w procesie zmiany. Nie wahaj się prosić o wsparcie – osoby współuzależnione niestety często żyją w izolacji, a ich jedynym towarzystwem jest na co dzień uzależniony partner.

Uświadomienie sobie, że jesteś osobą współuzależnioną, jest pierwszym krokiem ku zdrowszej przyszłości. Skorzystanie ze wsparcia terapeutycznego, rozwijanie zdrowych granic i umiejętności komunikacyjnych, oraz dbanie o siebie stanowią kluczowe elementy w procesie dążenia do równowagi emocjonalnej i budowania satysfakcjonujących relacji.